می دونستی که التهاب منشا خیلی از مشکلات جسمی و روانی هست؟ اینجا یه سری از مواردی که به التهاب توی قسمتای مختلف بدن ربط دارن رو آوردم:

نام بیماری / وضعیت	بخش یا سیستمی در بدن که دچار التهاب می شه

افسردگی ماژور

مغز (دستگاه عصبی مرکزی)

اختلالات اضطرابی (از جمله PTSD)

نواحی مغزی مثل آمیگدالا و هیپوکامپ

اختلال دوقطبی / اسکیزوفرنی

دستگاه عصبی مرکزی (مایع مغزی‌نخاعی و خون)

اختلالات تغذیه‌ای

التهاب سیستمیک (افزایش سیتوکین‌ها در خون)

آرتریت روماتوئید

مفاصل سینوویال و همچنین التهاب سیستمیک

استئوآرتریت

مفاصل (التهاب مکانیکی و موضعی)

بیماری کرون / کولیت اولسراتیو

پوشش داخلی دستگاه گوارش (روده‌ها)

بیماری سلیاک

روده باریک

بیماری‌های قلبی‌عروقی

دیواره رگ‌ها (التهاب مزمن عروقی)

دیابت نوع ۲

اندام‌های متابولیک (کبد، بافت چربی، عضلات)

برخی سرطان‌ها (روده، ریه، کبد)

بافت‌های موضعی در اندام‌های هدف

آلزایمر، پارکینسون، ALS

مغز (التهاب عصبی)

فیبرومیالژیا

مسیرهای عصبی در سیستم عصبی مرکزی

بیماری‌های لثه (پریودنتیت)

بافت دهانی (لثه‌ها) و التهاب سیستمیک ثانویه

سندرم سوءتغذیه-التهاب (MICS)

التهاب سیستمیک در بیماران کلیوی یا نارسایی قلبی

بیماری یووئیت چشم

التهاب چشم

روی هر بیماری کلیک کنی، اطلاعاتی در مورد اینکه بیماری دقیقا چیه رو می بینی (در حال تکمیل هست این قسمت)

پس می بینیم که التهاب روی سلامت روان و جسممون خیلی می تونه تاثیر داشته باشه. اما، التهاب دقیقا چیه و چه کار می کنه؟

التهاب چیه و توی بدن ما چه کار می کنه؟

التهاب، یک واکنش طبیعی و نرمال در بدن نسبت به عفونت یا آسیبه و برای بقای ما خیلی ضروریه. التهاب وقتی رخ می ده، بدن ما یک سری مواد شیمیایی آزاد می کنه که باعث می شه سلول های ایمنی ما به جنگ با عفونت یا قشر آسیب دیده برن و اوضاع رو راست و ریست کنن! به محض اینکه ناحیه ای که متاثر از عفونت شده بود و یا آسیب دیده بود بهبود پیدا کنه، فراِیند التهابی به اتمام می رسه. اما بعضی اوقات، این فرایند التهابی به اتمام نمی رسه و همینطوووور ادامه پیدا می کنه، و یا اینکه وقتی عفونت یا آسیبی هم نیست این فرایند التهابی بروز پیدا می کنه. آینجاست که می گیم التهاب حاد اتفاق افتاده، که در واقع یک واکنش غیر نرمالِ سیستم ایمنی بدن هست. اگر این موضوع ادامه پیدا کنه و به مدت طولانی بدن دچار التهاب باشه، ممکنه سلول ها یا اندام های سالم در بدنمون دچار آسیب بشن. در نتیجه، ممکنه دچار بیماری های مختلفی بشیم مثل آسم، سرطان، آلزایمر، مشکلات قلبی، دیابت، مشکلات سیستم ایمنی و غیره.

اگر برات جالبه که وقتی در بدن التهاب رخ می ده، داخل بدن دقیقاً چه اتفاقی می افته، یه شکل در ادامه آوردم که توضیحشو هم به زبان ساده نوشتم:

خب، همونطور که توی شکل می بینیم:

1- فرض کن که یه عفونت یا آسیب در بدن به وجود میاد
یعنی اینکه یه چیزی، بافت رو دچار آسیب می کنه؛ مثلاً خراش یا بریدگی یا ورود آلودگی به داخل پوست

2- آسیب به بافت سلول (پیام هشدار)
سلول های آسیب دیده، یه سری مواد شیمایی (مثل آنزیم ها و سیگنال ها) تولید می کنن.
سلول های مخصوصی که بهشون Mast Cells گفته می شه، یه سری مواد شیمیایی مثل هیستامین ها و غیره، آزاد می کنن که باعث می شه رگ های خونی دچار نشت بشن به اصطلاح (Leaky blood vessels).

3- رگ خونی، واکنش نشون می ده
بعد از اون، دیواره ی رگ خونی، کمی باز می کنه خودش رو (افزایش نفوذپذیری عروقی).
این کار باعث می شه سلول های ایمنی و پروتئین های مفید، خون رو ترک کنن و به ناحیه ی آسیب دیده برن.

4- سلول های دفاعی ایمنی، وارد می شن
سلول های دفاعی مختلفی (مانند T cells, monocytes, macrophages, neutrophils) به یکباره وارد بشن.
این سلول ها به مبارزه با عفونت مشغول می شن، سلول های مرده و یا جِرم ها رو می خورن (Phagocytosis)، و سیگنال های بیشتری رو برای کنترل التهاب آزاد می کنن.

5- لخته شدن (انعقاد) و ترمیم شروع می شه
برای متوقف کردن خونریزی، پلاکت ها به ایجاد انعقاد کمک می کنن.
فیبروبلاست ها و پروتئین هایی مثل کلاژن، شروع به ترمیم بافت می کنن.
فیبرین (یه پروتئین چسبنده) یه چارچوب یا داربست مانند، برای ترمیم بافت و التیامش ایجاد می کنه.

6- فاز التیام و بهبودی
بعد از اینکه عفونت یا جراحت و آسیب کنترل شد، التهاب فروکش می کنه.
بافت آسیب دیده، ترمیم شده و جایگزین شده.
زخم، در نهایت بسته می شه و التیام پیدا می کنه.

به طور خلاصه، فرآیند به این صورت بود: ایجاد جراحت یا آسیب – – – > پیام هشدار – – – > ورود سلول های ایمنی به ناحیه (قرمزی ناحیه، تورم، و افزایش دما) – – – > ترمیم – – – > بهبودی

دو نوع التهاب

التهاب به دو نوع حاد و مزمن تقسیم بندی می شه. (Acute and Chronic)

التهاب حاد (Acute ): این التهاب، پاسخ بلافاصله ی بدن به جارحت یا عفونته. وقتی بدنتون دچار آسیب می شه، سیستم ایمنی، گلبول های سفید رو به اون ناحیه می فرسته تا هر گونه ماده ی آسیب زا رو از بین ببرن و بافت رو ترمیم کنن و ناحیه ی مورد نظر رو به حالت تعادل برگردونن. این پاسخ سریع، باعث ایجاد علائمی مثل قرمزی، درد، تورم و گرم شدن ناحیه می شه. التهاب حاد، معمولا در عرض چند ساعت تا چند روز برطرف می شه.

التهاب مزمن (Chronic):

این نوع التهاب، ممکنه با همون فرآیندی که التهاب حاد آغاز می شه، به وجود بیاد؛ اما با این تفاوت که پایدارتر و ادامه دار تر هس. التهاب مزمن به چند طریق ایجاد می شه؛ ممکنه بدن، قادر به دفع یا از بین بردن ماده ی مضر نباشه. سناریوی دیگه اینه که ممکنه سیستم ایمنی یه حالت تدافعی رو داشته باشه در حالی که هیچ خطری بدن رو تهدید نکنه! در نتیجه، به جای اینکه بافت مورد نظر رو التیام بده، باعث نابودی اون می شه. شیوه ی زندگی ناسالم، مثلاً سیگار کشیدن، رژیم غذایی بد، مصرف بیش از حد الکل، کم تحرکی، استرس و اضافه وزنممکنه منجر به التهاب مزمن بشن.

بنابراین، التهاب هم می تونه خوب باشه و هم بد. از یه طرف، التهاب حاد به بدن کمک می کنه تا آسیب‌های بافتی رو ترمیم کنه و با عفونت‌ها مبارزه کنه. اما از طرف دیگه، التهاب مزمن و خفیف، در بروز برخی از علل اصلی مرگ‌ومیر نقش داره، از جمله بیماری‌های قلبی‌عروقی، سرطان و دیابت نوع ۲، همچنین بیماری آلزایمر، آلرژی و آسم، آرتریت، اضطراب و افسردگی و برخی مشکلات پوستی.

التهاب، بیشتر در کجاهای بدن اتفاق می افته؟

التهاب مزمن ممکنه همه جای بدن رو درگیر کنه و در نتیجه، شما رو مستعد انواع بیماری ها و اختلالات در جاهای مختلف بدن – مثل قلب، مغز، مفاصل، و غیره کنه.

– التهاب در قلب
التهاب در قلب باعث افزایش خطر سکته ی قلبی می شه و به نظر میاد که مرتبط با کلسترول هست. به این معنا که کلسترول باعث تحمع پلاک هایی در سرخرگ ها می شه، که در نتیجه می تونه باعث توقف جریان خون ( بلاک شدن) بشه، و به سکته ی قلبی منجر بشه. کلسترول، به دیواره ی سرخرگ نفوذ پیدا می کنه و اینجاست که سیستم ایمنی میبینه که تهاجم به سرخرگ صورت گرفته و در نتیجه مواد شیمیایی التهابی رو آزاد می کنه تا کلسترول رو از بین ببره. یک پوشش فیبری روی پلاک شکل می گیره. التهاب در داخل پلاک، نهایتاً می تونه پوشش فیبری رو از بین ببره، و اگر پاره بشه، کلسترول، سلول های التهابی، و مواد شیمیایی موجود در پلاک وارد سرخرگ شده و باعث تشکیل لخته ی خون می شه که جریان خون رو مسدود می کنه.

– التهاب در مغز
تحقیقات نشون داده که مقدار زیاد التهاب در بدن، مرتبط با پیری مغز هست، و همینطور افت شناختی و مه مغزی (brain fog)، که همگی می توانند باعث اختلال در تفکر و سردرگمی و مشکلات حافظه بشن. التهاب همینطور نقش مهمی در تولید یک پروتئین غیر طبیعی به اسم پروتئین تاو (tau) ایفا می کنه که نشون داده شده که به بیماری آلزایمر مرتبط هس.

– التهاب در مفاصل
التهاب مزمن ممکن است منجر به درد، تورم، سفت شدگی، و آسیب به مفاصل شود که به آن آرتریت گفته می شود. التهاب مفصل یا آرتریت می تواند باعث آسیب به غضروف، استخوان ها، تاندون ها (تاندون، ماهیچه را به استخوان متصل می کند) و یا رباط ها (رباط، مفاصل را در کنار هم نگه می دارد و باعث اتصال یک استخوان به استخوان دیگر می شود)، و عصب های شود. انواع رایج التهاب مفاصل عبارتند ازآرتریت روماتوئید، نقرس، و آرتریت پسوریاتیک (التهاب مفصل به همراه بیماری پوستی پسوریازیس).

-التهاب دستگاه گوارش
التهاب، یکی از عامل محرک بیماری التهاب روده () هس؛ این بیماری، یه التهاب مزمن دستگاه گوارشه که شامل معده، کیسه ی صفرا، روده ی کوچیک و روده ی بزرگه. دو نوع التهاب دستگاه گوارش داریم به نام های کولیت اولسراتیو (ulcerative colitis) – که التهاب مداوم روده ی بزرگه – و بیماری کرون (Crohn’s disease) – که باعث ایجاد التهاب در هر جایی از دستگاه گوارش می شه. افرادی که دچار التهاب دستگاه گوارش هستن، علائم مختلفی مانند درد شکمی، اسهال، وجود خون در مدفوع، نفخ، و کاهش وزن رو تجربه می کنن.

-التهاب کبد
بیماری کبد چرب غیرالکلی، نوعی کبد چربه که بر اثر مصرف الکل ایجاد نمی شه. این بیماری دو نوع داره: کبد چرب ساده و استئاتوهپاتیت غیرالکلی (NASH). کبد چرب ساده موجب التهاب نمی شه؛ اما استئاتوهپاتیت غیرالکلی شدیدتره و زمانی رخ می ده که سلول‌های چرب دچار التهاب بشن. این التهاب می تونه به سلول‌های کبدی آسیب برسونه، منجر به سیروز (cirrhosis) (ایجاد زخم دائمی در کبد) بشه و خطر ابتلا به سرطان کبد رو افزایش بده. التهاب مزمن کبد همچنین می‌تواند در اثر عفونت هپاتیت C ایجاد بشه و به سیروز منجر بشه.

حالا چه کار کنیم که بدنمون کمتر دچار التهاب بشه؟

عوامل بسیار زیادی ممکنه باعث ایجاد التهاب در بدن بشن. وقتی بدن دچار عفونت یا جراحت می شه، التهاب حاد رخ می ده. مثلاً وقتی که جایی از بدنت زخم میشه، بدنت گلبول های سفید رو اعزام می کنه تا از ناحیه محافظت کنن. ممکنه اون قسمت متورم بشه، قرمز بشه و یا درد داشته باشه. اما اینا لازمه، تا عفونت از بین بره. التهاب مزمن ممکنه زمانی ایجاد بشه که بدن سعی می کنه تا از شر یه سری مواد مضر مثل ارگانیسم های عفونی (عامل عفونی)، ماده ی محرک یا سم شیمیایی، خلاص بشه.
نکته ی جالب اینجاست که اگر سبک زندگی ناسالمی داشته باشید، ممکنه التهاب مزمن در بدنتون بیشتر بشه. مثلاً رژیم غذایی بد، مصرف الکل، تحرک کم، استرس، افزایش وزن، همگی می تونن منجر به التهاب مزمن در بدن بشن. اما یه سری از بیماری ها هم ممکنه این التهاب مزمن رو ایجاد کنن. مثل: اکثر بیماری های خودایمنی، شامل دیابت نوع 1، آرتریت روماتوئید، ام اس، لوپوس، پسوریازیس، بیماری التهابی روده.

در مورد رژیم غذایی بد، تحقیقات نشون داده که رژیمی که پر از مواد التهاب زا باشه، ریسک ابتلا به بیماری های مزمنی که به التهاب شدید مرتبط هستن (مثل بیماری های قلبی و دیابت) رو بالا می بره. مواد غذایی التهاب زا شامل گوشت، و گوشت های فرآوری شده، کربوهیدرات های تصفیه شده (مثل نان سفید، برنج سفید، اسنک ها، دسر ها، نوشیدنی هایی که شیرین کننده دارند مثل دلستر و سایر نوشیدنی های گازدار هستن.

راهکارهای کاهش التهاب در بدن

تا اینجا، می دونیم که التهاب برای سیستم دفاعی بدن و ترمیمش حیاتی هست، اما التهاب مزمنه که وضع رو خراب می کنه! اما ما چه کار می تونیم بکنیم که التهاب رو توی بدنممون کمتر کنیم؟

1- رژیم غذایی رو سرشار از مواد غیر التهاب زا کن
چه موادی ضد التهاب هستن؟
گوجه، روغن زیتون، سبزیجاتی که برگ سبز دارن (مثل اسفناج، کلم برگ یا Kale، کلم سبز برگ پهن یا کلم کُلار)، مغزها و آجیل مثل بادوم و گردو، غلات کامل (مثل کینوا، نون های غلات کامل، اوتمیل)، ماهی (مثل سالمون، ماهی تُن، ساردین)، میوه هایی مثل توت فرنگی، بلوبری، پرتقال؛
این مواردی که ذکر شد، دارای مقداری زیاد ماده ی ضد التهاب و آنتی اکسیدان هستن.

یه راه ساده برای اینکه بتونی بیشتر غذاهای ضد التهاب بخوری، اینه که از غذاهای مدیترانه ای استفاده کنی که پر از مواد غیر التهاب زا هستن. البته باید یادت باشه که علاوه بر خوردن غذاهای ضد التهاب زا، باید سعی کنی غذاهایی که باعث ایجاد التهاب می شن رو هم کمتر بخوری یا حذف کنی. مثلاً کربوهیدرات های تصفیه شده که توی نان سفید و شیرینی جات هستن، همچنین غذاهای فراوری شده و فست فودها، نوشیدنی های گازدار که حاوی شیرین کننده و پر از شکر هستن، و گوشت قرمز رو کمتر مصرف کنی.

2- ورزش کن، پیاده روی کن، در مجموع تحرکت رو بیشتر کن
ورزش با شدت متوسط رو به شدید، می تونه باعث جلوگیری از افزایش وزن بشه و همچنین سطح کیتوکین ها رو کنترل کنه. کیتوکین چیه؟ پروتئین های کوچیکی که در واکنش نرمال و طبیعی سیستم دفاعی بدن، نقش مهمی ایفا می کنه؛ اما تعداد بیش از حد اون ها، منجر به التهاب در بدن می شه.

3- استرست رو مدیریت کن
آره، نوشتنش راحته ولی اجراش به این راحتیا نیس، نه؟
در مورد استری، اگر میزان استرست زیاد باشه، در واقع به ایم معنیه که هورمون استرس (کورتیزول) توی بدنت افزایش پیدا می کنه و این موضوع منجر به التهاب مزمن می شه. سعی کن بری یوگا، یا تمرینای تنفس عمیق رو انجام بدی، یا مدیتیشن کنی، و در واقع هر روشی که باعث می شه سیستم عصبیت آروم بشه.

4- حتما به دکتر مراجه کن تا اگر لازمه دارو تجویز بشه
داروهای ضد التهاب، باعث می شن که شرایط التهابی در بدنت بهبود پیدا کنه. مثلاً ایبوپروفن، ناپروکسن و غیره؛ حتماً قبل از مصرف هر دارویی با پزشکت مشورت کن، چون ممکنه عوارض جانبی برات داشته باشن یا توی شرایطی که هستی، کمک کننده نباشن.

اگه سوالی در مورد التهاب داری ازم توی کامنت ها بپرس. 🙂

اگه در مورد التهاب دوست داری بیشتر بدونی، در آینده بخش هایی از کتاب مایکل گرگر در مورد التهاب رو به طور خلاصه پست می کنم.